یکی از رژههایی که آنچنان در تاریخ انقلاب اسلامی به آن پرداخته نشده است، رژه گسترده هوایی و پیاده هوانیروز ارتش است که در نخستین نیمه شعبان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در نوزدهم تیرماه ۱۳۵۸ انجام شده است.
به گزارش روابط عمومی ارتش؛ پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ و در همان ماههای ابتدایی که حضرت امام خمینی(ره) رهبر کبیر انقلاب اسلامی هنوز به جماران نقل مکان نکرده و در قم حضور داشتند، یگانهای مختلف نظامی از ارتش به صورت خودجوش به قم عزیمت میکردند و در مقابل بیت امام خمینی(ره) در قم، رژه برگزار میکردند و همبستگی و حمایت خود را از انقلاب اعلام میداشتند.
یکی از این رژهها که آنچنان در تاریخ انقلاب اسلامی به آن پرداخته نشده است، رژه گسترده هوایی و پیاده هوانیروز ارتش است که در نخستین نیمه شعبان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در نوزدهم تیرماه ۱۳۵۸ انجام شده است.
در مطلب پیش رو، امیر سرتیپ دوم خلبان بازنشسته محمدکریم عابدی طراح و مسئول رژه گسترده هوانیروز ارتش در حضور امام خمینی (ره) چگونگی برگزاری این رژه را روایت میکند.
** چگونگی برگزاری رژه گسترده هوانیروز
پس از انتصاب سرهنگ اسکندر عمادی به فرماندهی هوانیروز در خرداد ۱۳۵۸ تصمیم گرفتیم که مقدمات و سازماندهی یک رژه هوایی بزرگ و راهبرد خلبانان و بالگردهای هوانیروز را از مقابل منزل امام در قم برنامهریزی کنیم. به این منظور پس از هماهنگیهای لازم با فرمانده هوانیروز و برگزاری چند جلسه در کمیته مرکزی هوانیروز، از پایگاههای پشتیبانی عمومی و مرکز آموزش اصفهان، پایگاه کرمان و مسجدسلیمان که در اصفهان مستقر بودند، و همچنین از پایگاه تهران و بالگردهای شنوک، جت رنجر، ۲۰۵ و کبرا و ۷ گروهان هوانیروز را انتخاب کردیم تا خود را برای رژه زمینی و هوایی آماده کنند.
حفاظت بالگردها را نیز به نیروهای منتخب هوانیروز محول کردیم. چون خانه اجارهای امام کوچک بود و در کوچهای باریک قرار داشت، به نظرم رسید که منزل آیت الله اشراقی برای جایگاه حضور امام در رژه مناسب باشد. این خانه دو طبقه بود و در کمربندی قدیمی قم قرار داشت. تراس طبقه دوم این خانه محل مناسبی برای حضور حضرت امام و همراهانشان بود.
پس از مشخص شدن برنامه و مکان رژه نزد سرتیپ فلاحی فرمانده وقت نیروی زمینی رفتم و عرض کردم در نظر داریم نیمه شعبان امسال با شرکت بالگردهای هوانیروز از کلیه پایگاههای هوانیروز (بهغیر از پایگاه کرمانشاه که درگیر مسائل داخلی بود) رژهای در حضور امام برگزار کنیم و از شما هم درخواست میکنیم که با نامگذاری این روز به عنوان روز هوانیروز موافقت کنید و در این رژه حضور داشته باشید.
** نگرانی شهید فلاحی از امنیت مراسم و حفاظت از امام
امیر سرتیپ فلاحی از جنبه برقراری تأمین و حفاظت امام و یگانهای رژه رونده نگران بودند و پرسیدند چه کسی جرئت چنین کاری را دارد و اگر اتفاقی برای حضرت امام بیفتد چه کسی جواب میدهد؟ الان همه چیز به هم ریخته است، خیلی از چهرههای فرصتطلب و وابسته به سازمانهای چپی نقاب انقلابی به چهره زدهاند و تشخیص دوست و دشمن در چنین مراسمی که با حضور انبوه مردم برگزار میشود، کار سادهای نیست.
پاسخ دادم: تیمسار اگر موافق باشید، با اتکا به خدا بنده مسئولیت این کار را برعهده میگیرم.
-اگر شما میپذیرید من حرفی ندارم.
پس از موافقت شهید فلاحی گفتم حالا که شما هم موافقید و همراهی میکنید من هم سیر تصویب این طرح را دنبال میکنم.
ایشان هم گفتند: من با سرهنگ عمادی هم در این مورد صحبت میکنم؛ اگرچه هوانیروز از جنبه نظم و ترتیب و عدم آسیبپذیری یگان نمونهای است و به بهترین وجه مأموریت خوبی را در مبارزه با عناصر ضدانقلاب در کردستان انجام داده است، باز هم تأکید میکنم از هر جهت مراقب باشید و احتیاط را از دست ندهید. اشخاص و گروههای فرصتطلب همواره در صدد عیب جویی از ارتش هستند و به دنبال نقطه ضعفی میگردند.
** برگزاری رژه نیاز به موافقت امام (ره) داشت
به خوبی می دانستم که تصویب و اجرایی شدن چنین طرحی فقط مصوبه حضرت امام را میخواهد و در صلاحیت هیچ دستگاه و مقام دیگری در کشور نیست. لذا به قم رفتم تا با آیتالله اشراقی در این باره صحبت کنم. وقتی ایشان از جزئیات برنامه رژه و هماهنگیها آگاه شدند، با ابراز خوشحالی گفتند: طرح خیلی جالب و مهمی است و امیدوارم امام بپذیرند.
از ایشان درخواست کردم تا برای ارائه طرح برگزاری همین رژه در نیمه شعبان که روز نوزدهم تیرماه بود و موضوعات دیگر؛ فرصتی از حضرت امام برای من بگیرند. فرمودند: هماهنگی میکنم تا شما فردا در دیدار با امام مواردی را که در نظر دارید مطرح کنید. تشکر کردم و گفتم مایل بودم موضوع طرح رژه از جانب شما مطرح میشد.
ایشان بیان داشتند: اگر ابهامی داشته باشند من از پاسخ آن بی اطلاع هستم ممکن است حضرت امام درباره جزئیات این رژه سؤالاتی داشته باشند که مربوط به مسائل نظامی باشد و من در این مورد تخصص ندارم و نمی توانیم پاسخگو باشم. بنابراین شما فردا ساعت ۸ صبح برای دیدار در دفتر حضرت امام باشید.
** موافقت امام با برگزاری رژه هوانیروز
صبح روز بعد در ساعت مقرر به بیت حضرت امام رفتم و در اتاق ملاقات با امام حضور یافتم. مدتی گذشت تا امام وارد اتاق دیدارها شدند، من عرض ادب کردم و روبهروی ایشان نشستم و بعد از بیان موضوعاتی عرض کردم: حضرت امام! سال قبل شما جشن نیمه شعبان را به علت شهادت تعدادی از مردم در سراسر ایران ممنوع اعلام کردید. برای نیمه شعبان امسال برنامهای طراحی کردهایم که عید نیمه شعبان امسال عیدی عظیم و ماندگار باقی بماند.
ما میخواهیم اگر موافقت فرمایید نزدیک به ۱۱۰ فروند از انواع بالگردها را از اصفهان و تهران به قم بیاوریم. این ۱۱۰ فروند را در هنگام شب نیمه شعبان در اتوبان قم مستقر میکنیم و ۷ گروهان نمونه هم از افراد نظامی با درجههای مختلف از شش پایگاه و ستاد هوانیروز را میآوریم. حفاظت بالگردها و نظامیان و مراسم را با کمک نیروهای مسلح خودمان (هوانیروز) برقرار میکنیم. از حضرتعالی هم استدعا داریم که بپذیرید و به منزل آیت الله اشراقی تشریف بیاورید تا رژه پیش روی شما از مقابل تراس طبقه دوم منزل ایشان انجام شود. امیر سرتیپ ولیالله فلاحی فرمانده نیروی زمینی ارتش و سرهنگ خلبان اسکندر عمادی فرمانده هوانیروز هم در کنار شما خواهند بود. آنگاه ۷ گروهان نمونه یک یگان مسلح و حدود ۱۱۰ فروند از انواع بالگردهای مختلف هوانیروز از مقابل شما و مردم رژه خواهند رفت.
حضرت امام با دقت به تمام عرایض و طرح ارائه شده بنده گوش دادند و وقتی حرف من تمام شد، بدون آنکه سؤالی مطرح کنند، با کمی تفکر و تأمل موافقت خود را با انجام این طرح اعلام کردند و فرمودند: انجام بدهید.
** سطح طبقهبندی بالای مراسم
پس از موافقت امام با کمیتههای فرماندهی پایگاههای هوانیروز جلسهای تشکیل دادیم که در آن جلسه پس از بیان طرح نهایی و اخذ موافقت حضرت امام اهمیت و حساسیت این اقدام بیسابقه، به اعضای کمیته گفتم: «خلبانان را برای رژه روز نیمه شعبان تعیین کنید.» توجه داشته باشید طرح مراسم از طبقهبندی بالایی برخوردار است همه با دقت رعایت کنید تا انشاء الله این طرح راهبردی به نحو احسن برگزار شود.
در آن ایام گروههای سیاسی چپی که شیفته حکومت کمونیستی بودند و همچنین منافقان که با حاکمیت جمهوری اسلامی ایران مخالف و خواهان سلطه شرق و تفکر ماتریالیستی بودند، از سادگی و ناآگاهی تعدادی از کارکنان بهره برداری و با تبلیغات و شعارهای مورد دلخواه آنان ازجمله طرح ارتش بیطبقه توحیدی، موفق شده بودند که توجه تعدادی از کارکنان وظیفه را به خود جلب کنند. بنابراین برقراری تأمین و حفاظت و خاصه امنیت پرواز و جلوگیری از فرصتطلبیهای گروهها و احزاب مخالف و معاند که حتی سبب نگرانی شهید فلاحی شده بود، دارای اهمیت فراوانی بود.
در آن شرایط و زمان هنوز هیچ سازمانی برای حفاظت گسترده و برقراری امنیت چنین رژه زمینی و هوایی فعال نشده بود.
تعدادی از نیروهای انقلابی ارتش با حکم صادره شیخ محمد منتظری به فرماندهی شهید سید علیاکبر مصطفوی از درجهداران گارد جاویدان سابق که مدتی بعد از پیروزی انقلاب به لشکر ۲۱ حمزه سیدالشهدا تغییر نام داد، حفاظت حضرت امام را بر عهده داشتند. در چنین شرایطی مسئولیت و حساسیت ما در برقراری تأمین و جلوگیری از عوامل دشمن را دوچندان میکرد. برهمین اساس مهمترین وظیفهای که به کمیتههای فرماندهی مرکزی و پایگاههای هوانیروز محول شد، مراقبت و دقت و بررسی همهجانبه در گزینش نیروهای مختلف برای حضور در اولین رژه گروهانهای نمونه زمینی و اسکادرانهای پنج نوع بالگرد از پایگاههای مختلف هواپیمایی نیروی زمینی ارتش سراسر کشور، پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود. البته در آن شرایط زمانی و مکانی کار سختی بود. ولی با توکل به خداوند سبحان و عنایات خاصه مولود نیمه شعبان قلب عالم امکان "آقا امام زمان (عج)" با اعتمادبهنفس اقدام میکردیم و نگران نبودیم.
** مراسم رژه تاریخی
با در نظر گرفتن همه جوانب و شرایط، سرانجام ساعت ۹ صبح نیمه شعبان فرارسید. امام خمینی (ره) با همراهی سرتیپ فلاحی (فرمانده نیروی زمینی) و سرهنگ عمادی (فرمانده هوانیروز) بر روی بالکن طبقه دوم منزل ایتالله اشراقی آمدند. این محل در جاده کمربندی قدیم قم واقع بود. از جاده قدیم اصفهان که وارد جاده کمربندی قم میشدیم، بعد از طی حدود ۳۰۰ متر به منزل ایشان میرسیدیم.
خانه ای نسبتاً وسیع و دارای بالکنی حدود شش مترمربعی بود که پیشبینی کردیم که حضرت امام در هنگام رژه، در آنجا حضور داشته باشند تا واحدهای هوانیروز از جاده کمربندی که حدود ۱۲ متر عرض داشت و بالکن بر آن مشرف بود، از مقابل امام رژه بروند. بالگردهایی هم که قرار بود در رژه هوایی شرکت داشته باشند، از شب قبل در اتوبان تهران قم که هنوز افتتاح نشده بود، مستقر شدند. مسئولیتهای هر یک از فرماندهان رژه دقیقاً مشخص و بنده نظارت بر امنیت و تأمین منطقه و ارتباط رژه و جایگاه امام را بر عهده داشتم.
قبل از سخنرانی حضرت امام، در موقعیتی ایجاد شده مجری (گزارشگر مراسم) از بنده دعوت کرد تا صحبتی داشته باشم، من در سخنانی مهمترین نکته در آن شرایط را ضرورت وحدت کلمه بیان داشتم و گفتم: تمام برادران عزیز ما با تمام وجودشان معتقد هستند که ما باید دستبهدست هم بدهیم تا با وحدت کلمه، جمهوری اسلامی برمملکت ما حکمفرما شود، قانون اساسی تثبیت شود و ما آن هنگام به نتایج و ثمرههای انقلاب اسلامی عزیزمان نائل گردیم.
قبل از آمدن امام به روی بالکن، نگران بودم که ایشان به هر دلیلی نیایند. چون امنیت بهطور کامل برقرار نبود، کمتر کسی باور میکرد که توانسته باشیم موافقت امام را برای این رژه به دست آورده باشیم. به همان خاطر تا لحظه ای که امام وارد بالکن نشدند، کسی باور نمیکرد که حضرت امام در مراسم حضور پیدا کنند. همه فکر میکردند رژه با حضور شهید فلاحی و سرهنگ عمادی برگزار خواهد شد.
لحظهای که حضرت امام وارد بالکن شدند، همه متعجب گشته و بنده سجده شکر بهجای آوردم. البته باوجود آنکه در لابهلای جمعیت، نیروهای کمیته فرماندهی هوانیروز بهطور مسلح حضور داشتند، اما در آن ایام که گروه های مختلف و مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران، مسلح و آزاد بودند، برای اطرافیان امام ازجمله فرزند ایشان حاج احمد آقا شرایط مراسم مخاطرهآمیز بود، بهطوریکه من نگرانی را در چهره ایشان احساس میکردم.
کمیته فرماندهی با مشورت تیمسار فلاحی و سرهنگ عمادی مسئولیت رژه را به عهده داشت و همهچیز منظم و طبق برنامه پیش میرفت و جای نگرانی نبود.
با ورود حضرت امام، من که در حیاط خانه بودم، از همانجا فرمان آغاز رژه را به لیدر (فرمانده پیشرو رژه هوایی و زمینی) ابلاغ کردم. لحظاتی بعد با دستور لیدر صدای غرش دهها بالگرد در آسمان قم طنینانداز شد. صدای اللهاکبر ناظران در فضای اطراف، با طنین صدای بالگردها درهم آمیخت و صحنهای باعظمت و قدرتمند را آمیخته با معنویت و شور انقلابی ایجاد کرد. بالگردها یکی پس از دیگری از جلوی جایگاه حضرت امام رژه رفتند.
همزمان با پرواز دهها فروند انواع بالگرد در آسمان، یگانهای منتخب هوانیروز در میان استقبال و تشویق مردم، بهصورت سازمانیافته گروهانی یکی پس از دیگری، با نواختن مارشهای نظامی و انقلابی (دسته موزیک) از مقابل امام و مردم شریف و انقلابی قم و زوار حرم کریمه اهلبیت حضرت معصومه (س) رژه میرفتند.
** امام فرمان رژه مجدد دادند
پس از پایان رژه، لیدر (فرمانده اولین بالگرد جلودار رژه هوایی) با ارتباط رادیویی به من گفت رژه هوایی با موفقیت پایان یافت. آیا همه ما خلبانان میتوانیم به دیدن امام بیاییم؟ من که چنین چیزی را پیشبینی نکرده بودم خواسته خلبانان را بلافاصله به عرض امام رساندم، ایشان فرمودند: خوب است، بیایند، ولی قبل از آن یک دور دیگر هم رژه بروند. این امر اعتماد کامل امام را به ارتش و نیروهای مسلح نشان میداد و به رخ بدخواهان داخلی و استکبار جهانی میکشید.
موافقت و دستور امام را به فرمانده رژه اطلاع دادم. همه متعجب دور دوم رژه را اجرا و پس از پایان دور دوم، خلبانان خود را به امام رساندند. در طبقه پایین سالن بزرگی بود که امام آن روز جمعی حدود ۲۰۰ نفر از خلبانان رژه رونده را در آنجا به حضور پذیرفته و مورد تفقد و محبت قرار دادند و فرمودند: شما فرزندان من هستید، شما فرزندان ملتید و فکر نکنید من نمیدانم شماها چه کارها کردهاید. شما انقلابی هستید. پس از دیدار خلبانان با امام، مردم شعار میدادند: درود بر ارتش انقلابی
قدردانی حضرت امام (ره)
یک هفته بعد از رژه نیمه شعبان، آیت الله اشراقی جهت تقدیر و تشکر از خلبانان، کارکنان هوانیروز و بهخصوص قدردانی از فرماندهان و طراح رژه هوایی، از سوی امام خمینی (ره) به اصفهان آمدند. ایشان در چهار پایگاه پشتیبانی عمومی، مسجدسلیمان، کرمان و مرکز آموزش حضور یافتند و با کارکنان دیدار کردند. کارکنان هم در پایان، در رمپ پروازی شنوک، عکسی به یادگار با ایشان گرفتند. آیتالله اشراقی در رمپ پرواز یکبار دیگر تقدیر امام را از مبتکر و طراح این رژه هوایی به اطلاع کارکنان رساندند و گفتند: تأثیرات داخلی و جهانی این رژه در روز نیمه شعبان (که روز هوانیروز نام گرفت) بسیار مهم بود.